The Occupation Cookbook: η άμεση δημοκρατία στην πράξη

Πηγή

Το βιβλίο The Occupation Cookbook περιγράφει το μοντέλο οργάνωσης της φοιτητικής κατάληψης της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών  του Ζάγκρεμπ την άνοιξη του 2009. Η αγγλική αυτή μετάφραση του πρωτότυπου κροατικού κειμένου κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Minor Compositions του Λονδίνου με διανομή από τις εκδόσεις Autonomedia της Νέας Υόρκης. Η έντυπη μορφή πωλείται ενώ ταυτόχρονα η ιστοσελίδα των Minor Compositions παρέχει ελεύθερη δυνατότητα downloading της pdf μορφής, και η ιστοσελίδα της κατάληψης παραθέτει την html μορφή.

Γιατί όμως το μοντέλο αυτής της κινητοποίησης απέκτησε διεθνές ενδιαφέρον; Νομίζω πως καταρχήν πρόκειται για μια εντυπωσιακά ανοιχτή και συμμετοχική διαδικασία που περιλάμβανε το στοιχείο της δημόσιας πρόσβασης, δηλαδή οποιουδήποτε ανθρώπου επιθυμούσε να συμμετάσχει, είτε ανήκε στη Σχολή είτε όχι, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το δικαίωμα ψήφου  στην συνέλευση (plenum), το σώμα λήψης όλων των αποφάσεων.  Από αυτή την άποψη, πρόκειται περισσότερο για μορφή φοιτητικού ελέγχου, όπως επισημαίνεται  στην εισαγωγή (σσ. 17-18):

First of all, the faculty was not occupied in such a manner that access into the building was physically forbidden to all but the occupying students, as is sometimes done. Therefore, it would be more appropriate to refer to this as ‘student control over the faculty’ than an ‘occupation.’ Only regular classes were blocked, everything else was allowed to function as usual (the administration, the library, the bookshop and other facilities within the faculty building were working normally while the professors could work in their offices as usual). Secondly, the faculty was open to everyone (students from other faculties, regular citizens, journalists etc.). Thirdly, plenums (plenary assemblies) at which all decisions were made concerning the functioning of the occupied faculty was also open not only to the students of the Faculty of Humanities and Social Sciences in Zagreb (FHSS) but to everybody. Anyone who came to the plenum had the right to participate in it and to vote.

Μια εξίσου σημαντική διάσταση είναι οι μορφές οργάνωσης αυτές καθεαυτές, αλλά και η πρόσληψη τους από τους συμμετέχοντες. Είναι ενδεικτικό ότι το πώς πραγματοποιείται μια συνέλευση με όρους άμεσης δημοκρατίας δεν θεωρείται κάτι το προφανές ή δεδομένο – αντίθετα, το βιβλίο αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος του στην οργάνωση και την λειτουργία της και τους σχετικούς με αυτήν κανόνες, συμπεριλαμβανομένης της σημασίας της κράτησης πρακτικών, του συντονισμού και της τεχνικής υποστήριξης. 

Με αντίστοιχη φροντίδα εκτίθεται η συγκρότηση και η λειτουργία επιμέρους ομάδων (teams) και συλλογικοτήτων εργασίας (working groups) με πλειάδα αντικειμένων, όπως ενδεκτικά είναι η περιφρούρηση, η οργάνωση εναλλακτικού εκπαιδευτικού προγράμματος, η διαχείρηση του blog, η καθημερινή έκδοση  εντύπης ενημέρωσης, και η σχέση με τα μέσα επικοινωνίας. Παρατίθεται επίσης κώδικας συμπεριφοράς κατά την διάρκεια του φοιτητικού ελέγχου της Σχολής, καθώς και το κοινωνικό πλαίσιο της κινητοποίησης και άλλων είκοσι σε οκτώ πόλεις της Κροατίας την ίδια περίοδο.

Πηγή: The Occupation Cookbook, σ. 52

Η κινητοποίηση κράτησε 35 ημέρες και το αίτημα  της ήταν η "ελεύθερη και δημόσια χρηματοδοτούμενη εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα, διαθέσιμη σε όλους" (σ. 17). Το κείμενο εξηγεί τον ανοιχτό της χαρακτήρα συναρθρώνοντας τον με αυτό ακριβώς το αίτημα: "[s]ince the demand for free education for all is one that concerns the general public and since the university is a public institution, the “open door policy” was considered to be the only consistent one" (σ. 27).

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο Marc Bousquet υποστηρίζει  ότι οι κροατικές καταλήψεις δεν αποτελούσαν μορφές 'κλεισίματος' του Πανεπιστημίου αλλά  επανάκτησης από τη σφαίρα ιδιωτικών συμφερόντων ενός δημόσιου πεδίου και ριζοσπαστικού ξανα-ανοίγματος του ως τέτοιου (σσ. 7, 10-11). Αντίστοιχα ανοιχτό χαρακτήρα έχει και το ίδιο  το βιβλίο, από το οποίο απουσιάζουν στοιχεία δογματικού λόγου. Πρόκειται για κείμενο λιτό και ουσιαστικό, που επιλέγει να εκθέσει και να μοιραστεί  την εμπειρία οργάνωσης και εφαρμογής ενός συμμετοχικού και αντι-ιεραρχικού μοντέλου άμεσης δημοκρατίας.