Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου 2013

Judith Butler: το κίνημα Occupy και οι πηγές της ανισότητας

 Φωτογραφία: Emmanuel Dunand/AFP/Getty Images     [The Guardian]

[O]ποιοσδήποτε ισχυρίζεται ότι τα αιτήματα πρέπει να μπορούν να ικανοποιηθούν υποθέτει ότι υπάρχει κάποιος ή κάποια υφιστάμενη θεσμική εξουσία στην οποία θα μπορούσε κανείς να απευθυνθεί ώστε να ικανοποιηθούν τα αιτήματά του. Οι συνδικαλιστικές διαπραγματεύσεις που υποστηρίζονται από την απειλή απεργιών έχουν συνήθως μια λίστα αιτημάτων, η οποία αν ικανοποιηθεί η απεργία θα αποτραπεί, και αν όχι η απεργία θα αρχίσει ή θα παραταθεί. Αλλά όταν μια εταιρεία, μια επιχείρηση, ή το κράτος δεν θεωρείται νομιμοποιημένος εταίρος για διαπραγματεύσεις, τότε δεν έχει νόημα να απευθυνθεί κανείς στην εν λόγω αρχή για μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων. Στην πραγματικότητα, η απεύθυνση έκκλησης προς την εν λόγω αρχή για να ικανοποιήσει ένα αίτημα θα ήταν ένας τρόπος απόδοσης νομιμοποίησης σε αυτή την αρχή. Έτσι, η έκφραση αιτημάτων που μπορούν να ικανοποιηθούν εξαρτάται θεμελιακά από την απόδοση νομιμοποίησης σε αυτούς που έχουν τη δύναμη να ικανοποιήσουν τα αιτήματα. Και όταν κάποιος παύει να απευθύνει αιτήματα σε αυτές τις αρχές, όπως συμβαίνει στην περίπτωση μιας γενικής απεργίας, τότε είναι που εκτείθεται η μη νομιμοποίηση αυτών των αρχών. [...]

Αλλά αν αυτοί οι υπάρχοντες θεσμοί είναι συνεργοί με το οικονομικό καθεστώς που εξαρτάται από την αναπαραγωγή της ανισότητας, αλλά και την διευρύνει, τότε κανείς δεν μπορεί να απευθυνθεί σε αυτούς τους θεσμούς για να φέρει ένα τέλος στις συνθήκες ανισότητας. Μια τέτοια απεύθυνση ηττάται από τον εαυτό της κατά τη διάρκεια της έκφρασης της. Με απλά λόγια, η απεύθυνση ή το αίτημα που επιδιώκεται να ικανοποιηθεί από το υπάρχον κράτος, τους διεθνείς νομισματικούς θεσμούς ή τις εθνικές ή υπερεθνικές εταιρείεςθα έδινε μεγαλύτερη ισχύ στις ίδιες τις πηγές της ανισότητας, και με αυτόν τον τρόπο θα βοηθούσε και θα ενθάρρυνε την ίδια την αναπαραγωγή της ανισότητας. Ως εκ τούτου, απαιτείται μια άλλη σειρά στρατηγικών, και αυτό που βλέπουμε σήμερα στο κίνημα Occupy είναι ακριβώς η ανάπτυξη μιας σειράς στρατηγικών που εφιστούν την προσοχή, και αντιτάσσονται, στην αναπαραγωγή της ανισότητας.
[...]

[Δ]εν θα ήταν δυνατόν να σκεφτούμε τη δημοκρατία χωρίς το ιδανικό της ριζικής ισότητας. Έτσι, η ριζική ισότητα είναι ένα αίτημα, αλλά δεν απευθύνεται σε αυτούς τους θεσμούς που αναπαράγουν την ανισότητα. Απευθύνεται στους ίδιους τους ανθρώπους που ιστορικό τους έργο είναι η δημιουργία νέων θεσμών. Η απεύθυνση είναι στους εαυτούς μας, και είναι αυτό το νέο "εμείς" που σχηματίζεται, ανά γεγονός και παγκόσμια, σε κάθε δράση και διαδήλωση. Τέτοιες ενέργειες δεν είναι κατά καμία έννοια "απολίτικες". Στοχεύουν εναντίον μιας πολιτικής που προσφέρει πρακτικές λύσεις εις βάρος της αντιμετώπισης της δομικής ανισότητας. Και μας θυμίζουν ότι κάθε μορφή πολιτικής κερδίζει ή χάνει τη νομιμοποίησή της ανάλογα με το αν παρέχει ισότητα στους ανθρώπους που λέγεται ότι εκπροσωπεί. Διαφορετικά αποτυγχάνει να εκπροσωπήσει, και έτσι καταστρέφει τη δική της νομιμοποίηση στα μάτια του λαού. Διαδηλώνοντας, δρώντας, οι άνθρωποι έρχονται να εκπροσωπήσουν τους εαυτούς τους, ενσωματώνοντας και αναζωογονώντας τις αρχές της ισότητας που έχουν αποδεκατιστεί. Εγκαταλειμμένοι από τους υπάρχοντες θεσμούς, συγκεντρώνονται οι ίδιοι στο όνομα μιας κοινωνικής και πολιτικής ισότητας, δίνοντας φωνή, σώμα, κίνηση, και ορατότητα σε μια ιδέα του "λαού" που έχει συχνά διαιρεθεί και σβηστεί από την υπάρχουσα εξουσία.

Το παραπάνω κείμενο είναι απόσπασμα άρθρου της Judith Butler με τίτλο So, what are the demands? And where do they go from here?, το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό tidal: occupy theory, occupy strategy, Τεύχος 2, Μάρτιος 2012, σσ. 8-11; όλα τα τεύχη είναι διαθέσιμα εδώ και εδώ.

Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013

Human Rights Watch: καταχρηστικές πρακτικές της αστυνομίας κατά των μεταναστών στην Αθήνα


Η αστυνομία στην Αθήνα προβαίνει σε καταχρηστικούς ελέγχους εξακρίβωσης στοιχείων και σωματικές έρευνες, ενώ έχει επίσης θέσει υπό κράτηση δεκάδες χιλιάδες άτομα στο πλαίσιο επιχειρήσεων καταστολής της παράτυπης μετανάστευσης, δήλωσε η Human Rights Watch [...]. 

Η 62σέλιδη έκθεση με τίτλο «Ανεπιθύμητοι επισκέπτες: Καταχρηστικές πρακτικές της Ελληνικής Αστυνομίας κατά των μεταναστών στην Αθήνα» καταγράφει συχνούς αστυνομικούς ελέγχους σε άτομα με εμφάνιση αλλοδαπού, αδικαιολόγητη έρευνα των προσωπικών αντικειμένων τους, προσβολές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σωματική κακοποίηση. Πολλά άτομα κρατούνται για ώρες στα αστυνομικά τμήματα εν αναμονή της εξακρίβωσης του νομικού καθεστώτος τους. 

«Φαντάζει σαν σκληρή ειρωνεία το γεγονός ότι οι αρχές έδωσαν στις επιχειρήσεις «σκούπα» το όνομα Ξένιος Ζευς, από το προσωνύμιο του θεού της φιλοξενίας κατά την αρχαιοελληνική μυθολογία», δήλωσε η Eva Cossé, ειδική επί θεμάτων που αφορούν την Ελλάδα στη Human Rights Watch και συντάκτρια της έκθεσης. «Στην πραγματικότητα, όμως, η επιχείρηση “Ξένιος Ζευς” είναι κάθε άλλο παρά φιλόξενη απέναντι στους μετανάστες και αιτούντες άσυλο, οι οποίοι υποβάλλονται τακτικά σε εξακρίβωση στοιχείων, σωματική έρευνα και κράτηση εξαιτίας της εμφάνισής τους και μόνο». 

Στο διάστημα από τον Αύγουστο του 2012, οπότε ξεκίνησε η επιχείρηση «Ξένιος Ζευς», έως τον Φεβρουάριο του 2013, η αστυνομία προσήγαγε σχεδόν 85.000 αλλοδαπούς σε αστυνομικά τμήματα για εξακρίβωση του καθεστώτος τους ως μεταναστών. Το ποσοστό των ατόμων για τα οποία διαπιστώθηκε ότι βρίσκονται παράνομα στην Ελλάδα δεν υπερβαίνει το 6%, γεγονός που υποδηλώνει ότι η αστυνομία απλώνει υπερβολικά τα δίχτυα της προσπαθώντας να πιάσει όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα.

Η έκθεση βασίζεται σε δεκάδες συνεντεύξεις με άτομα τα οποία έχουν υποβληθεί τουλάχιστον μία φορά σε έλεγχο εξακρίβωσης στοιχείων μετά την έναρξη της επιχείρησης «Ξένιος Ζευς». Πολλά από τα άτομα που παραχώρησαν συνέντευξη είχαν νόμιμο δικαίωμα να βρίσκονται στην Ελλάδα κατά τον χρόνο διεξαγωγής των ελέγχων, καθώς είναι αιτούντες άσυλο, νομίμως διαμένοντες αλλοδαποί ή Έλληνες αλλοδαπής καταγωγής. 

Πολλοί δήλωσαν ότι θεωρούν ότι η αστυνομία τούς σταμάτησε εξαιτίας των σωματικών χαρακτηριστικών τους και περιέγραψαν ανησυχητικά περιστατικά σαφούς στοχοποίησης βάσει φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής. 

Για παράδειγμα, ο Tupac, ένας 19χρονος αιτών άσυλο από τη Γουινέα, δήλωσε ότι στις αρχές Φεβρουαρίου, αστυνομικοί ανάγκασαν τον ίδιο και άλλους επιβάτες, μαύρους και Ασιάτες, να κατέβουν από λεωφορείο στο κέντρο της Αθήνας: «[Ο]ι αστυνομικοί ήρθαν στην πόρτα και είπαν, “Όλοι οι μαύροι έξω, όλοι οι μαύροι έξω”». 

Ενώ η εξακρίβωση στοιχείων μπορεί να περιλαμβάνει έναν σχετικά γρήγορο έλεγχο των εγγράφων ταυτότητας, η Human Rights Watch διαπίστωσε ότι μετανάστες και αιτούντες άσυλο που πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις παραμονής στην Ελλάδα υποβάλλονται τακτικά σε χρονοβόρες διαδικασίες, τόσο στον δρόμο όσο και στα αστυνομικά τμήματα, οι οποίες συνιστούν αδικαιολόγητη στέρηση της ελευθερίας. Πολλά άτομα κρατούνται από αστυνομικούς στον δρόμο, τίθενται υπό περιορισμό σε αστυνομικά λεωφορεία και υπό κράτηση σε αστυνομικά τμήματα και στη Διεύθυνση Αλλοδαπών για ώρες, χωρίς καμία υπόνοια διάπραξης εγκληματικής ενέργειας, δήλωσε η Human Rights Watch.

[...]

Το διεθνές και το ελληνικό δίκαιο απαγορεύουν τις διακρίσεις, την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας, την αδικαιολόγητη επέμβαση στο δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής, καθώς και τις προσβολές της αξιοπρέπειας και του δικαιώματος της σωματικής ακεραιότητας. Επίσης, τα διεθνή και εθνικά πρότυπα επιβάλλουν στην αστυνομία να αντιμετωπίζει τα άτομα με σεβασμό. 

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να αναθεωρήσει τις γενικές εξουσίες της όσον αφορά την εξακρίβωση στοιχείων και τη σωματική έρευνα, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της επιχείρησης «Ξένιος Ζευς», δήλωσε η Human Rights Watch. Η κυβέρνηση οφείλει να θεσπίσει νομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να διασφαλίσει ότι όλα τα μέτρα για τον εντοπισμό παράτυπων μεταναστών εφαρμόζονται σε πλαίσιο πλήρους συμμόρφωσης προς το εθνικό και το διεθνές δίκαιο που απαγορεύουν τις διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της διακριτικής αντιμετώπισης ατόμων βάσει εθνοτικής καταγωγής, καθώς και την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας. 

«Κανείς δεν πρέπει να κρατείται από την αστυνομία, έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς βάσιμο λόγο», δήλωσε η κ. Cossé. «Η προσπάθεια της Ελλάδας να διαχειριστεί τη μετανάστευση δεν αποτελεί δικαιολογία για να παραβιάζει τα δικαιώματα των ανθρώπων».




Δείτε επίσης:

Διεθνής Αμνηστία: να αποσυρθούν αμέσως τα μέτρα συγκέντρωσης και κράτησης μεταναστών

Διεθνής Αμνηστία: η Ελλάδα πρέπει να σταματήσει τη μαζική καταστολή των «παράτυπων μεταναστών» από την αστυνομία

Συγκέντρωση διαμαρτυρίας για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης των μεταναστών