Ξεκινάω από την Βρετανία, και όπως θα δείτε παρακάτω έχω τους λόγους μου. Το βιβλίο του Dave Renton When We Touched the Sky: The Anti-Nazi League 1977-1981 (New Clarion Press, 2006) αποτελεί τη σημαντικότερη ιστορική μελέτη του αντιναζιστικού συνασπισμού που συνέβαλε καθοριστικά στην συντριβή του φασιστικού κόμματος Εθνικό Μέτωπο (National Front). Σήμερα η Anti-Nazi League έχει μετεξελιχθεί στην οργάνωση Unite Against Fascism, ενώ ευρύτερα για τον αντιφασισμό από μια μαρξιστική σκοπιά μπορείτε να δείτε το βιβλίο Ποτέ Ξανά του Colin Sparks.
Όπως ισχυρίζεται σε σχετικό άρθρο του ο Renton, ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσει κανείς την
εκστρατεία της Anti-Nazi League (ANL) είναι εξετάζοντας την κλίμακα των δραστηριοτήτων της. Μεταφράζω ένα ενδεικτικό απόσπασμα:
Μεταξύ 1977 και 1979, διανεμήθηκαν περίπου εννέα εκατομμύρια φυλλάδια της ANL και πουλήθηκαν 750.000 κονκάρδες. Περίπου 250 τμήματα της ANL δημιουργήθηκαν. Στις τοπικές οργανώσεις εγγράφτηκαν τουλάχιστον 40.000 μέλη, ίσως και περισσότερα. Μέσω δωρεών, ο Σύνδεσμος συγκέντρωσε 600.000 λίρες. Σχεδόν αμέσως μόλις συγκεντρώθηκαν, τα χρήματα δαπανήθηκαν, τις περισσότερες φορές σε φυλλάδια για τη δημοσιοποίηση νέων εκστρατειών. Το έργο του Συνδέσμου συμπληρώθηκε με τη δραστηριότητα του [...] Rock Against Racism (RAR). Το 1978 μόνο, το RAR διοργάνωσε 300 συναυλίες και πέντε φεστιβάλ. Η Militant Entertainment Tour του επόμενου έτους παρουσίασε 40 συγκροτήματα σε 23 συναυλίες, καλύπτοντας περίπου 2000 μίλια στο δρόμο. Υπολογίζοντας όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων [...] πιθανόν περισσότερο από μισό εκατομμύριο άνθρωποι συνέβαλαν στην εκστρατεία με κάποιο τρόπο.
Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η επιτυχία της εκστρατείας της Anti-Nazi League έγινε υπό ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες. Όπως εξηγεί ο Renton, ήταν μια περίοδος οικονομικής κρίσης και εκλογικής ανόδου του φασιστικού κόμματος:
Οι αντιφασίστες άρχισαν να οργανώνονται σε μια εποχή που το National Front (Εθνικό Μέτωπο, NF) ήταν σίγουρα σε άνοδο. Στο Leicester τον Απρίλιο του 1976, το Μέτωπο κέρδισε συνολικά 44.000 ψήφους στις τοπικές εκλογές. Σε συνδυασμό με το National Party (Εθνικό Κόμμα), η συνολική φασιστική ψήφος έφτασε το 38 τοις εκατό στο Blackburn. Τον Μάρτιο του 1977, το Μέτωπο κέρδισε το Liberal Party (Φιλελευθέρo Κόμμα) στις επαναληπτικές εκλογές στο Stechford του Birnimgham, και οι ειδικοί προειδοποίησαν ότι το NF θα μπορούσε να εκτοπίσει τους Φιλελεύθερους ως το τρίτο κύριο πολιτικό κόμμα της Βρετανίας. Το Εθνικό Μέτωπο έλαβε 119.000 ψήφους στις εκλογές του Μαΐου του 1977 για το Greater London Council (Συμβούλιο Μείζονος Λονδίνου), και σχεδόν ένα τέταρτο του εκατομμυρίου ψήφους σε ολόκληρη τη χώρα στις τοπικές εκλογές εκείνου του έτους. [...]
Οι Εργατικοί βρίσκονταν στην εξουσία, και έκλιναν προς τα δεξιά. Οι αγώνες συνεχίστηκαν μέσα στα πέντε χρόνια της κυριαρχίας των Εργατικών, αλλά το συνολικό αποτέλεσμα ήταν να μειωθούν τα επίπεδα μαχητικότητας μέσα στην κοινωνία. Η ανεργία αυξήθηκε από 600.000 το 1974 σε πάνω από ένα εκατομμύριο πέντε χρόνια αργότερα. [...] Η κυβέρνηση μείωσε τις δαπάνες για τις δημόσιες υπηρεσίες, αποθαρρύνοντας τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές της. Η ανισότητα αυξήθηκε, με μεγαλύτερη ταχύτητα όσο οι Εργατικοί ήταν στην εξουσία. Η περίοδος της κυβέρνησης των Wilson-Callaghan ήταν μια εποχή έντονης λαϊκής απογοήτευσης, η οποία άνοιξε το δρόμο για την εκλογική νίκη των Συντηρητικών το 1979.
Ηανάγκη αντιμετώπισης του νεοναζισμού και του ρατσισμού στην σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα είναι περισσότερο από προφανής, το ίδιο νομίζω και οι ομοιότητες που παρουσιάζει η τελευταία με το πλαίσιο που εκτέθηκε παραπάνω. Δεν ισχυρίζομαι φυσικά πως υπάρχουν έτοιμες λύσεις που λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις εποχές.
Αυτό που ισχυρίζομαι όμως είναι πως υπάρχουν δύο εξαιρετικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα από την ιστορία της Anti-Nazi League, για όποιον φυσικά θέλει να τα δει: ότι η μεταπολεμική επανεμφάνιση του φασισμού σε συνθήκες οικονομικής κρίσης είναι άκρως ανησυχητική, αλλά όχι πρωτοφανής, και ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί στο βαθμό που υπάρχει οργανωμένη, ευρεία και έμπρακτη κινητοποίηση εναντίον της.
Αυτός είναι ο λόγος που την ημέρα των εκλογών της 17ης Ιουνίου είχαμε επισημάνει την ανάγκη μιας συμμαχίας πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων μέσω μιας σχεδιασμένης εκστρατείας ενάντια στην ρατσιστική βία τόσο στο πεδίο της επικοινωνίας όσο και το τοπικό επίπεδο της γειτονιάς. Τέτοιου τύπου μαζικές εκστρατείες μπορούν προφανώς να υποστηριχθούν από την αριστερά. Στην βρετανική περίπτωση η Anti-Nazi League υπήρξε εγχείρημα με άξονα το Socialist Workers Party (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα), και φυσικά στην Ελλάδα υπάρχουν σχετικές οργανώσεις της αριστεράς, όπως ενδεικτικά είναι η Κίνηση «Ενωμένοι Ενάντια στον Ρατσισμό και την Φασιστική Απειλή» και η Κίνηση Απελάστε τον Ρατσισμό. Και προφανώς είναι επίσης δυνατό να αναζητηθεί η συγκρότηση ευρύτερων συμμαχιών - τουλάχιστον εγώ θέλω να πιστεύω ότι πολιτικές δυνάμεις της αριστεράς και του κέντρου, κοινωνικά κινήματα, συνδικαλιστικές οργανώσεις, και μη κυβερνητικές οργανώσεις, μπορούν να συνεννοηθούν και να συντονιστούν παρά τις όποιες διαφορετικές ιδεολογικές τους αφετηρίες.
Σε κάθε περίπτωση όμως, το ζητούμενο παραμένει μια εκστρατεία που θα αναμετρηθεί οργανωμένα με τον ακροδεξιό λόγο στο πεδίο της δημόσιας επικοινωνίας, θα ασκήσει ουσιαστική πίεση σε θεσμικό επίπεδο υπέρ των δικαιωμάτων των μεταναστών και κατά της ρατσιστικής βίας, και, κυρίως, θα παρέμβει άμεσα και ψύχραιμα στο επίπεδο της γειτονιάς μέσω τοπικών οργανώσεων.
Δεν υποτιμώ σε καμία περίπτωση την ήδη υπάρχουσα κινητοποίηση. Εκδηλώσεις και πορείες ενάντια στο ρατσισμό και το νεοναζισμό, αλλά και αντίστοιχες θέσεις κομμάτων και μη κυβερνητικών οργανώσεων, είναι σαφώς σημαντικές και απολύτως αναγκαίες κινήσεις.
Παραμένω ωστόσο ανήσυχος. Δεν υπήρξα ποτέ μάντης κακών, πολύ δε περισσότερο δεν είμαι η καιόμενη βάτος, νομίζω όμως πως κανείς μας δεν έχει δικαίωμα να εθελοτυφλεί.
Αν σε ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας αρχίσουν να παγιώνονται αντίληψεις όπως το ότι για όλα φταίνε οι 'προδότες' και 'κλέφτες' έλληνες πολιτικοί, η Ευρωπαϊκη Ένωση, 'οι Γερμανοί' και 'η Μέρκελ', οι μετανάστες που 'μας κλέβουν', 'μας σκοτώνουν' κλπ., και διάφορα 'ξένα κέντρα' που γενικώς και αορίστως θέλουν να 'μας αφελληνίσουν', ο πολιτικός χρόνος για να υπάρξει ουσιαστική μεταστροφή δεν είναι απεριόριστος.
Και όταν μια κοινωνία τείνει προς τον εκφασισμό της, και λειτουργεί σε τέτοιο επίπεδο πολιτικού λόγου, είναι τουλάχιστον αφελές να πιστεύει κανείς ότι σε μια κρίσιμη στιγμή, όπως είναι μια εκλογική αναμέτρηση, ή η λήψη ακόμα σκληρότερων οικονομικών μέτρων, ή το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ, θα υιοθετηθούν ξαφνικά έλλογες μορφές πολιτικού λόγου, ή ότι θα υπάρξει στροφή προς την αριστερά.
