Ο Jean Giraud, περισότερο γνωστός ως Moebius, απεβίωσε το Σάββατο. Ήταν δημιουργός κόμικς, εικονογράφος, και σχεδιαστής με ιδιαίτερη επιρροή και διεθνή αναγνώριση· απολάμβανε επίσης την εκτίμηση καλλιτεχνών τόσο διαφορετικών όσο οι Frederico Fellini, Hayao Miyazaki, Stan Lee, και Alejandro Jodorowsky. Ο Jean Giraud ξεκίνησε να φτιάχνει κόμικς στην Γαλλία στα τέλη της δεκαετίας του 50, και έγινε αρχικά γνωστός με την σειρά Blueberry, που δημιούργησε το 1963 μαζί με τον συγγραφέα Jean-Michel Charlier στο σημαντικό περιοδικό κόμικς της εποχής Pilote. Ο ίδιος υπέγραφε τα σχέδια του με το ψευδώνυμο Gir. Η σειρά Blueberry ήταν μια αντισυμβατική εκδοχή του είδους των Western και αποτέλεσε διεθνή εκδοτική επιτυχία.
Ο Jean Giraud ωστόσο ένιωθε περιορισμένος εντός των παραμέτρων της βιομηχανίας κόμικς της εποχής του, όπως άλλωστε και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες. Οι πειραματισμοί του προς την κατεύθυνση μιας καινοτόμου εκφραστικής γλώσσας της τέχνης των κόμικς ήταν εμφανείς στην ιστορία φαντασίας La Déviation, που δημοσιεύτηκε στο Pilote το 1973. Η επόμενη κρίσιμη στιγμή ήταν η συγκρότηση της καλλιτεχνικής ομάδας κόμικς Les Humanoïdes Associés, της οποίας υπήρξε ιδρυτικό μέλος, και η συνακόλουθη έκδοση του περιοδικού Métal Hurlant το 1974· το έντυπο αυτό άσκησε ευρεία επιρροή και στη συνέχεια εκδόθηκε στις ΗΠΑ με τίτλο Heavy Metal.
Στο Métal Hurlant, ο Jean Giraud εργάστηκε με το ψευδώνυμο Moebius, δημιουργώντας ιστορίες φαντασίας, όπως την σειρά Arzach, με ριζοσπαστικά αποτελέσματα τόσο ως προς την τέχνη των κόμικς, όσο και ως προς την ευρύτερη ανάπτυξη του είδους της επιστημονικής φαντασίας. Αργότερα συνεργάστηκε με τον Alejandro Jodorowsky στην σειρά L’ Incal, που ξεκίνησε το 1981, και με τον Stan Lee στην μίνι σειρά Silver Surfer: Parable που εκδόθηκε το 1988/1989· εργάστηκε επιπλέον ως conceptual artist σε γνωστές ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Στην πιο πρόσφατη περίοδο του, ο Moebius έγραψε και σχεδίασε την ημερολογιακού τύπου σειρά Inside Moebius μεταξύ 2000 και 2010· επέστρεψε επίσης στην σειρά Blueberry, και προσέγγισε εκ νέου τα πρώτα έργα φαντασίας του με το album Arzak: L’Arpenteur του 2010.
Το πρωτοσέλιδο της Libération την Δευτέρα ήταν ένα ολοσέλιδο πορτραίτο του Moebius από τον Enki Bilal, επιφανή Ευρωπαίο δημιουργό κόμικς της επόμενης γενιάς, ο οποίος είχε αρχίσει την πορεία του από το Pilote, και στη συνέχεια δημοσίευσε ιστορίες επιστημονικής φαντασίας στο Métal Hurlant και το Heavy Metal. Στο πορτραίτο περιλαμβάνεται η εικόνα ενός ιπτάμενου πλάσματος που μοιάζει με πτεροδάκτυλο, αναφορά στην εμβληματική σειρά ιστοριών Arzach του Moebius. Ο τίτλος “la bande décimée” αποτελεί παράφραση του la bande dessinée, που είναι ο γαλλικός όρος για τα κόμικς. Ο θάνατος του Moebius προφανώς και είναι λυπηρός, σηματοδοτεί όμως τον αποδεκατισμό της τέχνης των κόμικς, όπως δηλώνει η επιλογή της λέξης décimée;
Για να διαπραγματευτεί κανείς αυτή την ερώτηση χρειάζεται να λάβει υπόψη του το ευρύτερο κοινωνικό και καλλιτεχνικό πλαίσιο της εποχής του Moebius· όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις στην ιστορία της τέχνης, πρόκειται για την ώρα μιας ριζοσπαστικής αλλαγής. Κινήσεις όπως η συγκρότηση της ομάδας Les Humanoïdes Associés και η έκδοση του Métal Hurlant στα μέσα της δεκαετίας του 70 ήταν μέρος μιας ευρύτερης αισθητικής ρήξης στο χώρο των Ευρωπαίων δημιουργών, που στη Γαλλία περιλάμβανε επίσης περιοδικά όπως τα L’Écho des Savanes και (À Suivre), και οδήγησε στην άνοδο των καλλιτεχνικών κόμικς. Όπως ο ίδιος ο Moebius υποστήριξε στο ντοκιμαντέρ Moebius Redoux: A Life in Pictures, εκείνη την περίοδο “η κοινωνία απελευθέρωνε τον εαυτό της με πρωτοφανή τρόπο, και χρειαζόταν νέα ταλέντα που να δημιουργήσουν κάτι νέο, κάτι που να ταίριαζε στην εποχή.”
Η νέα αυτή τάση είχε επομένως παρόμοια σημασία με αυτό που η Nouvelle Vague αντιπροσώπευε στο χώρο του κινηματογράφου. Επιπλέον, οι καινούριοι καλλιτέχνες και εκδοτικές προσπάθειες έφεραν ριζικές αλλαγές στους εκφραστικούς κώδικες του μέσου , και συνέβαλαν στην ευρύτερη αναγνώριση των κόμικς ως αυτόνομη μορφή τέχνης. Οι αισθητικές ανατροπές ωστόσο δεν μπορούν να επισκιάσουν το γεγονός ότι οι νέες τάσεις παρέμειναν ανδροκρατούμενες, και ότι το περιεχόμενο ήταν κατά μεγάλο μέρος έμφυλα προβληματικό, παρά την ύπαρξη προσπαθειών όπως η έκδοση του φεμινιστικού περιοδικού Ah! Nana.
Σε κομβικά έργα της δεκαετίας του 70 όπως το La Déviation, ο Moebius διασπά την ορθόδοξη δομή της σελίδας και συνθέτει ελεύθερα τα περιεχόμενα της αρνούμενος να χρησιμοποιήσει τον διαχωρισμό συμβατικών καρέ· στο Azrach αναπτύσσει ασυνήθιστες προοπτικές για την οπτική ανάπτυξη μιας αφηγηματικής μορφής που εσκεμμένα στερείται κάθε αναπαράσταση λόγου και ήχου. Η καθαρή και πλαστική του γραμμή είναι άμεσα αναγνωρίσιμη, όπως και η προτίμηση του στην επιστημονική φαντασία που συνδυάζει μη-έλλογα στοιχεία, κατά την παράδοση του Θεάτρου του Παραλόγου, και αποδίδει αναφορές στο υποσυνείδητο και την αντικουλτούρα. Από αυτή την άποψη, η θεώρηση του Moebius ως ανανεωτή αποτελεί κάθε άλλο παρά έκπληξη· και για τον ίδιο ακριβώς λόγο, η ανάμνηση του έχει επίσης την αξία ενός καλέσματος στην καινοτομία αυτή καθεαυτή: στο κάθε φορά απρόβλεπτο επόμενο βήμα.
Επιπλέον πληροφορίες για τον Moebius και το έργο του:
Moebius on his art, fading eyesight, and legend: ‘I am like a unicorn’
Geoff Bucher, Los Angeles Times, 2011
Moebius Redoux: A Life in Pictures Part 1 Part 2 Part 3
BBC Documentary (Dir. Hasko Baumann, Avanti Media 2007)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου